Nog een paar weken en Nederland is weer in feeststemming. Nu al is duidelijk dat de consument niet bezuinigt op de komende feestperiode. Sinterklaasverkopen doen het goed en de verwachtingen voor Kerst en Oud en Nieuw hebben weinig te lijden van de kredietcrisis.

Even stoom afblazen na een periode van hard werken, dat is de gedachte die veel mensen hebben bij het aantal extra vrije dagen. En dat is logisch. De winterse gezelligheid, samen met gezin, familie, vrienden of kennissen, is doorgaans de eindsprint van het jaar die ons in de laatste weken van het jaar bindt.
En dan staat na al die gezelligheid de realiteit begin januari weer voor de deur. De files keren terug, de tellers staan weer op nul. Ja, de eerste dagen proberen we die gezelligheid nog wat vast te houden door het bezoeken van de nodige nieuwjaarsborrels, maar de verzakelijking van ons leven begint langzaam maar zeker weer tot realiteit te komen.
Hoe kijken we tegen 2009 aan? De kredietcrisis heeft ons volkomen verrast, de gemiddelde mens zag het absoluut niet aankomen. En begrijpt misschien ook nog niet precies wat er nu in detail aan de hand is. Klopt het wel dat het slechter gaat met de werkelijke economie, of is het een angsteffect zonder enig fundament? Is het juist dat angsteffect dat ons daadwerkelijk niet meer doet kopen?

Wankele systemen

En kan het dan zo zijn, dat bedrijven ineens massaal arbeidstijdverkorting aanvragen en soms zelfs hele fabrieken voor weken gaan sluiten? De snelheid waarmee dat gebeurt, verbaast me.
De mens is altijd de traagste factor in veranderingsprocessen. Is dat nu ook zo? Zijn het mensen die de effecten van deze crisis zo snel in de maatschappij verspreiden of zijn het systemen die dat doen?
Wat zijn dat dan voor systemen en waarom blijken ze ineens zo wankel te zijn? En kunnen mensen met een gezond verstand zo een systeem dan nog wel doorzien en gepaste maatregelen nemen?

Schuld

De overheid heeft miljarden in die systemen gestopt en een tweede ronde lijkt noodzakelijk te zijn. Begrijpt u wat er met die miljarden gebeurt? Ik niet. De banken betalen de overheid 8% rente voor dat geld, maar de markt wil niet meer dan de thans gebruikelijke 5% betalen. Banken houden de kraan dicht. Een verlies van 3% op een lening, daar gaat een bank niet voor. Wouter Bos ziet geen terughoudendheid in de lenings bereidwilligheid van banken, maar ondertussen klagen grote bedrijven dat ze geen geld meer los kunnen krijgen bij de banken en moeten dus maatregelen nemen. Maatregelen die dan vooral gewone mensen treffen, zoals u en ik. Arbeidstijdverkorting is nog overheen te komen, er gebeurt op korte termijn immers weinig met het huishoudboekje. Maar zodra ontslagen gaan vallen, dan wordt het een ander verhaal.
En wie heeft er dan ‘de schuld’? De banken met hun graaiende directies en aandeelhouders, de inmiddels te gulle(?) overheid, de branche, het bedrijf? Het antwoord is moeilijk te geven. Ik zou hooguit het ‘systeem’ de schuld kunnen geven, maar het ‘systeem’ zegt en doet vooral niets terug.

Politiek

Met al deze vragen sluiten we 2008 af en kijken tegen 2009 aan. Koningin Beatrix zal aan het prille begin van 2009 aardig wat moeite hebben met het maken van haar traditionele nieuwjaarstoespraak. Wat kan zij tegen de bevolking zeggen in een economsich onevenwichtig klimaat, waarin premier Balkenende mediaschuw is geworden en waar Wouter Bos (nu steeds vaker met stropdas) net zo snel in populariteit toeneemt als de snelheid waarmee de kreditecrisis ons verrast heeft.

Welzijn

Als we ons levensgenot dan niet meer kunnen halen uit onze op financiële gronden gebouwde welvaart, omdat we die kennelijk nauwelijks meer in de hand kunnen houden, dan moeten we ons maar storten op ons welzijn. En ik denk ook daadwerkelijk dat het tijd wordt voor een flinke herbezinning op de waarde van geld in ons leven.
Niet alleen het geld van u en van mij, maar ook het publieke geld. Geld van de overheid, opgebracht door ook weer u en mij. Weet u wat er precies met uw geld gebeurt op landelijk, provinciaal en lokaal niveau? De krediet crisis heeft slechts een tipje van de sluiter ‘opgelicht’ – letterlijk in een dubbele betekenis. Heel positief was dat niet. Maar we accepteren dat gelaten en leven weer door met ons eigen geld en trekken ons niets aan van de rest.
Door geld wordt de burger monddood gemaakt. De individu raakt verstrikt in het web van geld en keert terug in zichzelf en kijkt nauwelijks nog naar het algemene welzijn in haar of zijn omgeving.
Ook de politiek doet dat en reageert verbaasd op burgers met een mening. De politiek leert niet meer om te gaan met burgers die het goed voorhebben met andere burgers en gaan voor het welzijn van een gemeenschap. De politiek realiseert zich niet dat zij er is door en voor de burgers. Het kiesrecht is verworden tot een politieke lege huls, waarin beloftes uiteindelijk uitmonden in onwerkelijkheden en onuitvoerbare plannen.
Ook in onze gemeente is het politieke spel een vorm van open ‘bedrog’. De energie die wij steken in ons welzijn wordt niet of nauwelijks meer begrepen. Procedures, wetten en politieke dwalingen van de geest overrompelen de werkelijkheid. En dat wordt met open ogen gedaan. Het is erg dat we de feeling met de realiteit zijn verloren.

Verstand

De maatschappij verliest zijn grip op het leven. Virtueel geld, virtuele macht en virtuele mensen verdringen de werkelijkheid. Een werkelijkheid die we als individu gelukkig nog wel bezitten, maar als collectief kwijt zijn. Ik hoop dat we in 2009 ons gezamenlijk verstand weer terugkrijgen.